Zaterdag, 15 februari, 2025

17.00 – 20.00

Exhibition Opening: BRIANNA LEATHERBURY: The Drain

Kom naar de opening van The Drain, een tentoonstelling van BRIANNA LEATHERBURY

In de winter van 2022, toen de energieprijzen tot onbetaalbare hoogten stegen, begon Brianna Leatherbury geïmproviseerde zonnepanelen te produceren van gebruikte bouwmaterialen en met online doe-het-zelf tips. Uiteindelijk werden deze verwarmingen ook sculpturen, waarmee Leatherbury de realiteit van verschillende leefomstandigheden laat zien—en de nalatigheid van degenen die van bovenaf regels opleggen. Op die manier zijn Leatherbury’s werken vaak ruimtelijke experimenten in een specifieke context, die qua vorm—geplateerd koper in kapotte radiator onderdelen, mobiele koelcellen, kasbevochtigers die de binnenste ruimtes van geveilde gebouwen zuiveren—herhaald kunnen worden en op andere plaatsen opnieuw kunnen worden samengesteld. Door consequent te werken met dezelfde verplaatste materialen en hiermee de fysieke omstandigheden van een ruimte aan te passen, toont Leatherbury op prikkelende wijze welke verborgen elementen onderdeel zijn van een bepaalde locatie.

Vandaar The Drain: een verwarmingssysteem dat is samengesteld uit gerecyclede bouwmaterialen en apparaten, omgebouwd voor de tentoonstellingsruimtes van A Tale of A Tub. Het wordt midden in de winter geopend met als doel om een selectie van onderdelen van het gebouw te verwarmen gedurende de tentoonstellingsperiode, waarna het systeem wordt gedemonteerd en weer op de markt voor gerecyclede bouwmaterialen komt.

Dit is echter geen speculatief idee uit vindingrijkheid of een showroom voor tips voor woningverbetering. De woningcrisis is ook een verwarmingscrisis en sinds de bouw in 1922—een tijd waarin het ‘sociale’ van sociale huisvesting gewoon ‘voor het volk’ betekende—is centrale verwarming altijd een cruciaal thema geweest voor het Justus van Effencomplex. Enerzijds wordt het geprezen als het eerste gebouw in Nederland met een centraal verwarmingssysteem, anderzijds, wat ooit een vooruitgang was voor moderne leefomstandigheden, zorgt er nu voor dat bewoners geen betaalbare manier hebben om hun huizen te verwarmen. Als onderdeel van het complex geldt hetzelfde probleem ook voor A Tale of A Tub.

De omgeving van Spangen werd lange tijd ‘het afvoerputje’ van Rotterdam genoemd, in de jaren ‘80 en ‘90 geplaagd door drugstoerisme—waarvoor weinig gemeentelijke steun was en nauwelijks openbare diensten—en voornamelijk bewoond door de arbeidersklasse en migrantengemeenschappen. Deze categorisering, ‘het afvoerputje van de maatschappij’, verwijst ongetwijfeld naar degenen die ‘een last’ zijn voor huisvesting en sociale systemen; in feite naar mensen in nood.

Door de geschiedenis van het complex in dialoog te brengen met het verleden van de directe omgeving, onderzoekt Leatherbury het eeuwenoude conflict tussen publieke en private belangen bij het creëren van sociale ruimten. Dialoog en gesprekken vormen een belangrijk deel van hun praktijk en voor dit project werd een reeks ontmoetingen georganiseerd met figuren die cruciaal zijn voor de sociale (re)organisatie van het Justus van Effencomplex: buurman en vrijwillige rondleider Theun Huisman; Eric Smulders, bestuurssecretaris bij Woonstad Rotterdam; en Joris Molenaar, hoofdarchitect en architectuurhistoricus bij Molenaar and Co., de studio die toezicht hield op de renovatie van het complex in 2009. Daarnaast werkte Antonina Iakovleva als curatorial assistant en belangrijke gesprekspartner mee gedurende het hele proces.

Onderdeel van de tentoonstelling is een interview met de Nederlandse activist, schrijfster en voormalig sekswerker Annie Verdoold, die in de jaren ‘80 en ‘90 bekend werd door haar acties en gemeenschapsorganisatie in de wijk Spangen, waar ze streed tegen het drugstoerisme dat het gebied teisterde—en voor mensen die door het systeem worden verwaarloosd, de ‘meest kwetsbaren’, zoals ze hen noemt. Deze wordt gepubliceerd in ons vierde bulletin, samen met een speciale uitgave, samengesteld door Cultural Workers Unite, met belangrijke bronnen voor meer kennis over onze rechten als huurders.